zaterdag 13 april 2013

Het geheugen van Jan Willem Breuk

Sinds enige tijd is er en enthousiaste correspondentie met oud- IVOër Jam Willem Breuk. Met zijn goedkeuring plaats ik hier zijn schoolherinneringen die het lezen meer dan waard zijn. Geniet er van! We schrijven 1968; Kerstlunch met de IVO-Kindergemeenschap in een zaal van theater De Brakke Grond in de Nes. Dickie de Kamps speelt prachtige klassieke muziek op de piano een voor ons onverwachte kant van deze medeleerling! Aan lange tafels zitten leerlingen en docenten gezamenlijk,en als eerste jaarsleerling vind ik sfeer vrolijk en ook wat plechtig! Rien de Carpentier neemt op een gegeven moment het woord, en stelt voor dat de jongens hun tafeldame naar huis brengen; een ridderlijk voorstel! Ik woonde zelf in Zuid, maar mijn tafeldame L.P. ergens in Badhoevedorp, dus er wachtte een fikse busreis. Mijn tafeldame was allerminst gecharmeerd van het voorstel van Rien en bij het Hoofddorpplein had zij mij er van overtuigd dat zij de rest van de reis liever alleen zou afleggen; ze was steeds zenuwachtiger geworden. Aan het eind van het schooljaar verlieten L.P. en haar vriendin M.G. onze school: de ouders schenen het een slecht idee te vinden dat de dames "met het andere geslacht"in contact kwamen.... Nogmaals: we schrijven 1968!
  JOOP Aan Joop Willems heb ik nog een speciale herinnering. Als de gemiddelde IVO-leerling creatief was er op zijn minst enige aanleg of interesse bezat voor muziek,tekenen,creatief schrijven of schilderen, dan was ik beslist niet een van hen! Mijn werkstukken waren qua vormgeving van een ongekende onbeholpenheid; iets tekenen behoorde tot een absolute onmogelijkheid. Ruud Schrammerkte eens fijngevoelig op "dat het een ramp was om van mij een brief te moeten ontvangen". Ik was niet direct een leerling waar Joop vanzelfsprekend een goede band mee kon onderhouden. Maar: na vier jaar IVO-school was ik de bezitter van 39 proeven; incluis de verplichte eindproeven. Rien de Carpentier sprak mij zorgelijk aan: hij wist niet wat hij moest doen aan het feit dat ik weliswaar een prachtig parket aan proeven had verzameld, maar dat ik om in aanmerking te kunnen komen voor het diploma toch echt 40 proeven moest hebben. Joop Willems liep langs, bleef even op een afstandje staan luisteren, en zei toen: "als jij nu even je proevenschrift gaat halen,want ik heb vergeten die tekenproef bij je af te tekenen." En zo kreeg ik het officiële einddiploma toen ik na vier jaar de Kindergemeenschap verliet. Bijzondere man,die Joop. Wat ik me afvroeg: was jij (Hella) toendertijd de vriendin van Anton Vialle? Ik weet wel dat hij (lang; weelderige haardos en lange bakkebaarden en bril met donker montuur) en Hella voor ons als eerstejaars deel uit maakten van een groep Interessante "laatstejaars." Ik herinner me dat die twee met een Sinterklaasfeest in de Grote Zaal als verrassing een hondehalsband kregen,omdat ze toen als "onafscheidelijk" gezien werden! Bij die zelfde gelegenheid zong docente Margreet Huismans op onnavolgbare wijze"In eine kleine conditorei,da saßen wir zwei bei Kaffe und Tee." Mijn vrouw speelt dat nummer nu wel eens met haar salonorkestjeen dan zie ik elke keer weer Margreet voor me. En zo dient zich steeds weer een nieuw vat herinneringen aan....
 Ik herinner mij... Dat Joost Houwaard zijn rode haar tot op zijn schouders had laten groeien en daarbij een (eveneens) rode baard . Een rustige, wat verlegen jongen. Maar: ook behoorlijk zelfbewust! Zijn zusje Saskia was in het eerste jaar een klasgenote van mij, en vertelde dat oma Joost 100 gulden (!) had geboden als hij zijn haar liet knippen en zijn baard af zou scheren. Uiteraard weigerde Joost dit genereuze aanbod, en dat is reden voor ons om Joost met Respect te bezien! Joost is ook op vrij jonge leeftijd uit huis gegaan en in een oude caravan gaan wonen.

Mick Richter was echter het tegendeel: Hij had ook lang haar,en kreeg (toen al) gitaarles van Victor van Os. (Victor is later als profesioneel docent gitaarlessen gaan geven) Mick was wat je vandaag een "junk" zou noemen: hij gebruikte harddrugs en leek op Keith Richards van de Stones. Het was Rob Aspeslagh die ons duidelijk maakte dat dit behoorlijk riskante gevolgen kon hebben voor hem. Rob vertelde aan een collega dat hij Mick geprobeerd heeft te waarschuwen voor die gevolgen, maar dat hij vreesde dat het weinig effect zou hebben. Dat heeft bij mij groot impact gehad; temeer omdat Mick bij mij in de buurt woonde. Helaas schijnen Rob's somere gevoelens mbt. Mick later grotendeels uitgekomen,al weet ik niet hoe het "afgelopen"is.(Mick is inderdaad jong overleden HvH)
  * Rob gaf "wereldorientatie"en tijdens een van die lessen vertelde hij ons iets over het Gilgamesjepos uit Mesopotamie:"gewoon omdat het geen kwaad kan dat je ook eens kennismaakt met bekende verhalen uit een andere cultuur". Als cultureel antropoloog kan ik dat achteraf alleen maar waarderen en beamen. Dat is wat ik mij ook herinner van de Kindergemeenschap: Aan de ene kant was het de plek waar ik mijzelf kon ontdekken en mijn eerste grote liefde beleven; aan de andere kant een plek waarin je, juist vanuit die veiligheid, de wereld kon ontdekken. De spreuk van de Kindergemeenschap kent ook een radicalere versie: "No one rules, if nobody obeys" Dat is geen pleidooi voor chaos,maar de ervaring dat als niemand zich laat onderwerpen, er ook geen overheerser kan zijn Nog een herinneringsflard.... Riek had op een gegeven moment een herdershond en die ging gewoon deel uitmaken van het Ivo-gebeuren. Mikey liep in de pauze rustig tussen de leerlingen de trappen af en dan werd ze altijd wel door iemand meegenomen voor een "uitje". Tijdens de lessen lag ze gewoon onder de tafel bij Riek en vond het allemaal wel prima wat ze om haar heen zag en hoorde. Later had Mikey een pup gekregen,en die kwam dus ook mee. Van een andere oud-leerling hoorde ik dat Riek later op een boerderij ergens in de Beemster is gaan leven, samen met de broer van een toenmalige vriendin van mij. (en dat doet ze nog steeds! HvH) En voor een ieder die het inmiddels vergeten mocht zijn; hier volgt het onnavolgbare, puur Amsterdamse antwoord van Peter Romein op de vraag die Riek hem onverwachts stelde onder de les Engels: "Peter,can you tell me the female word for: Hero, please?!" Zijn onmiddellijke antwoord luidde: "Dááro". algemene hilariteit!

Wat ik me nog goed herinner was de invoering van het "Unicefkwartje" Hoe lang het nog heeft standgehouden zou je de bedenker van het plan Rob Aspeslagh moeten vragen, maar op zich was het een bescheiden en aansprekend plan: Als docent "wereldoriëntatie" vond Rob dat het onzin was over allerlei wereldzaken te praten zonder daar een eigen verantwoordelijkheid aan vast te knopen. Hij stelde dat we allemaal wel eens bij de rijdende patatkraam voor de school wat kochten (sommige van ons rookten ook) en andere gaven in het weekeinde wel geld uit aan wat extraatjes. Hij stelde voor dat, als een ieder van ons 1 keer in de maand een kwartje (25 cent) meenam naar school, hij er voor zou zorgen dat dat geld bij Unicef terecht zou komen. Dat was een bedrag wat we allemaal toch zouden kunnen missen en dan deden we toch iets concreets aan de problemen waarmee we in de les en in de dagelijkse media geconfronteerd werden. Ik weet dat het af en toe moeizaam ging en vraag me af hoelang de IVO concreet heeft gewerkt om via deze opzet iets van een eigen verantwoordelijkheid bij haar leerlingen te ontwikkelen. Feit is wel dat mijn vrouw en ik bij de geboorte van allebei onze dochters een contract bij Unicef afsloten om namens de kinderen maandelijks een bedrag over te maken ten behoeve van Unicefprojecten in de zgn `Derde Wereld`. Niet met de illusie zo de ongelijkheid aan kansen op een gezond en zinvol leven te kunnen opheffen; wel als minimale uiting van een stukje ´eigen verantwoordelijk`in deze. Leren nadenken over de kloof tussen vrijheid en vrijblijvendheid is mijns inziens een pijler onder wereldoriëntatie -mondiale vorming in de opvoeding en het onderwijs. Ook daarin liep de IVO dus voorop!